Bán hàng đa cấp: Kiếm tiền dễ như... trở bàn tay?

Ảo tưởng về một công việc nhàn hạ với mức thu nhập trên trời mà nhiều bạn trẻ đã bị cuốn vào vòng xoáy đa cấp. Dưới đây là cuộc hành trình theo chân đa cấp của một bạn trẻ trong một thời gian ngắn. Qua đó, chúng ta cũng nhận ra rằng mọi việc đều đã được sắp đặt rất bài bản, cụ thể.

Đầu tiên là... tiền đâu?

Tôi có mặt tại công ty cổ phần SL trên đường Cầu Diễn (Hà Nội) vào đầu giờ sáng theo lời hẹn của Kiên một Hợp tác viên (HTV) của công ty, người mà tôi vừa quen sau vài buổi tối đi học tiếng Anh. Mặc dù chưa đến 8h nhưng tại sảnh của công ty đã chen chúc khá đông người, đa phần những người có mặt ở đây đều ở quê ra, người nào trông cũng còn những nét vất vả của nông dân chân lấm tay bùn. Ở bãi giữ xe rộng bát ngát trước công ty cũng chủ yếu là biển số xe ngoại tỉnh. Tuy nhiên, gương mặt người nào cũng hơn hớn như sắp… giàu có đến nơi rồi.

Một buổi hội thảo Gương mặt người nào cũng hơn hớn như sắp… giàu có đến nơi rồi

Việc đầu tiên sau khi vào công ty là đăng ký tên, tuổi, địa chỉ và đặt cọc 10.000 đồng để có được thẻ “khách mời”. Kiên dặn dò khá kỹ cô nhân viên tại đây, đề nghị ghi rõ tôi là do Kiên giới thiệu. Sau này tôi mới biết khi tôi là thành viên của mạng đa cấp này thì Kiên sẽ đương nhiên có 400.000 đồng tiền hoa hồng giới thiệu tôi.

Tại phòng tiền sảnh này, tôi thấy cả trăm người đang túm năm tụm ba bàn tán, hướng dẫn, giới thiệu về công việc mà theo họ là kiếm tiền dễ như... trở bàn tay. Có tới phân nửa người có mặt trong phòng là khách mời. Mỗi khách mời đều được một HTV “săn sóc” khá kỹ lưỡng và nhiệt tình dẫn đi giới thiệu, tư vấn.

Điều khá đặc biệt ở đây là hầu như HTV nào cũng trịnh trọng xách theo một chiếc cặp số, ca táp (tôi đã vô tình nhìn thấy vài người mở cặp và chứng kiến bên trong... chẳng có gì). Hình như ai cũng muốn “nâng tầm” mình lên hay để khẳng định sự sang trọng của mình thông qua những chiếc cặp số.

Trong phòng, những sản phẩm công ty đang kinh doanh như máy sục ôzôn, nồi cơm điện, nồi đa năng, áo ngực NANO... được trưng bày khắp nơi, giá của các mặt hàng này đều ở... trên trời khi mà một chiếc áo ngực hiệu NANO có giá... 1.500.000đ, hay chiếc máy ôzôn có giá... 3.000.000đ.

Trên tường, tất cả những công văn xác nhận của Sở Thương mại ở một số tỉnh đồng ý cho SL đến giới thiệu sản phẩm ở địa phương đó trong một khoảng thời gian nhất định đều được đóng khung, treo rất trang trọng. Và các công văn xác nhận này được các HTV say sưa giới thiệu về nó với những khách mời và coi đó như những “bảo bối” để chứng minh sự nghiêm chỉnh và uy tín của công ty.

Kiếm tiền dễ như... trở bàn tay

10h30 sáng, lớp học đầu tiên kết thúc, hàng trăm người tràn ra từ lớp học. Chúng tôi cũng chen lấn, xô đẩy ngược dòng người để vào ca 2. “Lớp học” khá rộng, cũng bảng đen, bục giảng và cả... thịt lợn tươi dùng để thí nghiệm. Màn giới thiệu sản phẩm máy sục ôzôn với những chức năng làm sạch nước và sạch cả... thịt khiến tôi mệt cả người vì cái giọng ngọng líu ngọng lô của thuyết trình viên và cả vì cái kiểu đọc thuộc lòng câu dài lê thê chẳng có dấu chấm, dấu phẩy gì cả.

Tiếp theo là đến màn giới thiệu về cách thức hoạt động, kinh doanh của công ty. Theo như giới thiệu thì mỗi người sau khi đã bỏ số tiền tối thiểu là 3.000.000đ để mua hàng sẽ trở thành một HTV của công ty và được hưởng ti tỉ thứ lợi nhuận, thù lao khác nhau mà mãi tôi không nhớ hết như: thù lao trực tiếp (40%); thù lao gián tiếp từ (1-20%); thù lao vinh dự (9%); thù lao huấn luyện mạng lưới... (tóm lại là càng giới thiệu được nhiều người trở thành thành viên của công ty mình càng có nhiều tiền và còn được hưởng liên tiếp đến tận đời thứ...9 theo hệ thống mà mình giới thiệu và quản lý).

Kết thúc buổi học là phần thuyết trình của một nhân viên cấp Kim Ưng, một cấp rất cao và người này giới thiệu là có thu nhập lên đến... 163.000.000đ (xin viết bằng chữ để độc giả khỏi nghĩ nhầm tác giả viết sai: Một trăm sáu mươi ba triệu đồng một tháng) lên chia sẻ kinh nghiệm và giới thiệu cách mời khách và... kiếm tiền.

Sau hơn một giờ đồng hồ tham gia khoá đào tạo, tôi bắt đầu có cảm giác không ở đâu kiếm tiền dễ bằng ở đây mà mình chỉ phải bỏ ra có... 3.400.000đ để mua sản phẩm và giới thiệu những người khác cùng tham gia.

Cái kiểu giới thiệu kiếm tiền dễ như trở bàn tay của thuyết trình viên, cộng với lời tỉ tê, thuyết phục của Kiên khiến tôi quyết định chi ngay 3.200.000đ để mua một nồi áp suất với giá 1.700.000đ và một áo nịt ngực NANO của Trung Quốc với giá... 1.500.000đ/chiếc (không hiểu sao lúc đó tôi cứ như bị... ma làm chứ thường ngày tôi vẫn khá chi li trong chi tiêu cơ đấy). Sau khi ký hợp đồng và nộp tiền, tôi được phát một Thẻ Hợp tác viên với mã số 055228...

Từ bây giờ, tôi đã chính thức là một thành viên của mạng lưới bán hàng đa cấp và được gọi với cái tên “Hợp tác viên”. Từ giờ trở đi, việc của tôi là giới thiệu tốt về công ty, lôi kéo thêm nhiều người để được hưởng hoa hồng trên những sản phẩm bán cho những người mới vào ấy. Trong đầu tôi bắt đầu hình thành một danh sách dài dằng dặc những người tôi quen để... mời họ tham gia.

Chiêu trò "lôi kéo" bài bản

Trong thời gian làm HTV, tôi được huấn luyện nhiều chiêu “dẫn dụ” khách hàng. Những bài học này được đào tạo một cách bài bản, dạy người có thành tích thấp phải biết kính trọng người có thành tích cao. Và mọi người phải luôn tự tạo ra hình ảnh của những ông chủ với vẻ bề ngoài chải chuốt.

Kế đến, tôi được dạy kỹ năng hẹn bạn. Đầu tiên là phải liệt kê danh sách 250 người là những người thân, bà con nội, ngoại, bạn bè, đồng nghiệp, xã hội, gián tiếp, bạn lạ... Sau đó lên kế hoạch mời họ lên công ty. Trong kỹ năng hẹn bạn, có ba điều chưa được phép nói là về công ty, sản phẩm và hoa hồng, chỉ được nói ở thời gian, địa điểm thích hợp.

Bài ghi chép Một trang ghi chép mở đầu của lớp huấn luyện đặc biệt

Ở một lớp huấn luyện đặc biệt để bàn chiến lược phát triển mạng lưới trong trường đại học, tôi còn được học một sách lược để dẫn dụ sinh viên: “Với sinh viên là những người cần tiền nhưng lấy việc học là chính, các bạn phải có phương pháp, lý lẽ thuyết phục. Các bạn phải đồng thanh nói với họ mạng lưới bán hàng đa cấp cũng giống như một trường đại học, học phí chỉ khoảng 3 triệu đồng, sản phẩm là quà lưu niệm, hoa hồng là học bổng, không cần tốt nghiệp đã có việc làm. Không như ở trường đại học, sau khi tốt nghiệp còn phải chạy đi xin việc”...

“Tiên sư thằng nào... bảo thằng nào”

Sau một thời gian tham gia mạng lưới, tôi gặp được Hoàng, bạn học từ hồi phổ thông. Biết tôi vừa trở thành một Hợp tác viên, Hoàng cười: “Ông lại chui đầu vào rọ rồi, tôi vào được hơn 3 tháng, giờ đang cố giới thiệu vài người, bù lại số tiền đã mất rồi... phắn đây”. Rồi Hoàng chỉ vào hai thứ “bảo bối” mà tôi vừa mua hỏi: “Ông có biết giá trị thực của hai món hàng này không? Thực ra nó có giá dưới 1.200.000đ”, rồi nó tư vấn: “Thôi, đã trót sa chân thì cố vớt vát, giới thiệu lấy vài người, kiếm hoà vốn rồi biến thôi”.

Nghe nó nói vậy nhưng tôi vẫn bán tín bán nghi vì trước đó, tôi cũng đã “bí mật” gặp gỡ một số HTV ở trong phòng, dò hỏi họ về khả năng cũng như thu nhập của nghề này và có tới... hơn 100% đều xuýt xoa nói với tôi đây là cơ hội có một không hai trong cuộc đời, mỗi tháng kiếm mươi triệu là điều rất dễ dàng. Tôi chia sẻ điều này với Hoàng, nó cười: “Nếu ông không phải là bạn tôi, nếu ông mà... chưa mua hàng chắc tôi cũng khen để còn... mời ông mua chứ”.

Tôi bỗng nhớ đến câu chuyện dân gian viết về một ông Trạng nào đó, ông dựng một cái lều giữa hồ, bên trong đó viết dòng chữ “tiên sư thằng nào bảo thằng nào” rồi bán vé cho mọi người vào xem, ai cũng tò mò muốn biết bên trong là gì nhưng khi vào xem rồi, lúc quay ra chẳng ai chịu bảo ai nên người sau lại tò mò vào xem và thế là ông Trạng ngồi hốt bạc.

Cảnh báo sinh viên về bán hàng đa cấp

Hiện nay có đến hàng trăm sinh viên các trường Đại học Ngân hàng TP.HCM, Đại học Kinh tế TP.HCM tham gia mạng lưới bán hàng đa cấp. Nhiều sinh viên bỏ học để theo đuổi ảo ảnh của số tiền hoa hồng khổng lồ cùng với hy vọng những chuyến du học nước ngoài.

Phóng viên đã cung cấp thông tin trên cho một số đơn vị, tổ chức liên quan. Hội Sinh viên TP.HCM và ban công tác chính trị sinh viên một số trường đại học có danh sách sinh viên bỏ học bán hàng đa cấp đã vào cuộc.

Đại học Ngân hàng TP.HCM ra thông báo chính thức cảnh báo sinh viên tham gia mạng lưới bán hàng đa cấp: “Một số công ty có dấu hiệu lừa đảo khi nhập các mặt hàng giá rẻ, thông qua mạng lưới của mình bán cho người tiêu dùng Việt Nam với giá cao... Nhà trường đề nghị các em sinh viên đã tham gia và đang có ý định tham gia mạng lưới bán hàng đa cấp không nên tiếp tục việc làm này”.