Mỗi một vùng đất đều có một không gian văn hoá khác nhau. Không gian của Vịnh Hạ Long ngoài vẻ đẹp của thiên nhiên, còn ẩn chứa vẻ đẹp của truyền thuyết, huyền sử. Vịnh Hạ Long nằm ở vùng Đông Bắc Việt Nam, là một phần bờ Tây vịnh Bắc Bộ.Vịnh Hạ Long có từ thời tiền sử. Theo truyền thuyết, khi người Việt mới lập nước đã bị giặc ngoại xâm, Ngọc Hoàng sai Rồng Mẹ mang theo một
Mỗi một vùng đất đều có một không gian văn hoá khác nhau. Không gian của Vịnh Hạ Long ngoài vẻ đẹp của thiên nhiên, còn ẩn chứa vẻ đẹp của truyền thuyết, huyền sử. Vịnh Hạ Long nằm ở vùng Đông Bắc Việt Nam, là một phần bờ Tây vịnh Bắc Bộ.
Vịnh Hạ Long có từ thời tiền sử. Theo truyền thuyết, khi người Việt mới lập nước đã bị giặc ngoại xâm, Ngọc Hoàng sai Rồng Mẹ mang theo một đàn Rồng Con xuống hạ giới giúp người Việt đánh giặc. Thuyền giặc từ ngoài biển ào ạt tiến vào bờ, vừa lúc đàn Rồng tới hạ giới. Đàn Rồng lập tức phun ra vô số châu ngọc và thoắt biến thành muôn ngàn đảo đá trên biển, như bức tường thành vững chắc, bất ngờ chặn bước tiến của thuyền giặc. Đoàn thuyền của giặc đang lao nhanh, bị chặn đột ngột đâm vào các đảo đá và đâm vào nhau vỡ tan tành.
Sau khi giặc tan, Rồng Mẹ và Rồng Con không trở về trời mà ở lại hạ giới, nơi vừa diễn ra trận chiến. Vị trí Rồng Mẹ đáp xuống là Hạ Long, Rồng Con đáp xuống là Bái Tử Long. Đuôi đàn Rồng quẫy nước trắng xoá là Bạch Long Vĩ (bán đảo Trà Cổ ngày nay) thành bãi cát mịn và dài hơn chục km.
Từ bến tàu Hạ Long, chiếc thuyền dơi nâu đỏ - đặc trưng của vùng vịnh - căng buồm đưa du khách xuôi theo dòng nước biếc bắt đầu cuộc hành trình ngao du sơn thuỷ. Các đảo ở Hạ Long có hai dạng là đảo đá vôi và đảo phiến thạch, tập trung ở hai vùng chính là vùng phía Đông Nam vịnh Bái Tử Long và vùng phía Tây nam Vịnh Hạ Long. Đây là hình ảnh cổ xưa nhất của địa hình có tuổi kiến tạo địa chất từ 250-280 triệu năm, là kết quả của quá trình vận động nâng lên, hạ xuống nhiều lần từ lục địa thành trũng biển. Quá trình Carxtơ bào mòn, phong hoá gần như hoàn toàn tạo ra một Vịnh Hạ Long độc nhất vô nhị trên thế giới. Trong một diện tích không lớn, hàng ngàn đảo đá với muôn hình, dáng vẻ khác nhau như những viên ngọc bích long lanh được đính lên chiếc khăn voan xanh biếc của nàng thiếu nữ.
Vùng tập trung dày đặc các đảo đá có phong cảnh ngoạn mục và nhiều hang động đẹp nổi tiếng là vùng trung tâm Di sản Thiên nhiên Vịnh Hạ Long, bao gồm Vịnh Hạ Long và một phần vịnh Bái Tử Long. Vùng di sản được thế giới công nhận có diện tích 434 km² bao gồm 775 đảo, như một hình tam giác với ba đỉnh là đảo Đầu Gỗ (phía Tây), hồ Ba Hầm (phía Nam) và đảo Cống Tây (phía Đông). Vùng kế bên là khu vực đệm và di tích danh thắng quốc gia được Bộ Văn hoá Thông tin xếp hạng năm 1962.
Từ trên cao nhìn xuống, Vịnh Hạ Long như một bức tranh thuỷ mặc khổng lồ vô cùng sống động. Đảo thì giống hình ai đó đang hướng về đất liền - Hòn Đầu người; đảo thì giống như một con rồng đang bay lượn trên mặt nước - Hòn Rồng; đảo thì lại giống như một ông lão đang ngồi câu cá - Hòn Lã Vọng; và kia hai cánh buồm nâu đang rẽ sóng nước ra khơi - Hòn Cánh Buồm; rồi hai con gà đang âu yếm vờn nhau trên sóng nước - Hòn Trống Mái; đứng giữa biển nước bao la một lư hương khổng lồ như một vật cúng tế trời đất - hòn Lư Hương... Những đảo đá diệu kỳ ấy biến hoá khôn lường theo thời gian và góc nhìn.
Cửa động nhỏ hẹp được giấu kín trong lòng núi nhưng càng đi vào bên trong, lòng động càng mở lớn và rộng, dẫn dắt người xem đi từ kinh ngạc này sang kinh ngạc khác, từ lộng lẫy này sang lộng lẫy khác. Đi hết động Thiên Cung cũng là lúc du khách bước chân sang hang Đầu Gỗ, còn gọi là hang Giấu Gỗ. Tên gọi này có từ sau khi vị tướng tài ba Trần Hưng Đạo chỉ huy ba quân giấu cọc gỗ lim cùng hàng nghìn quân đánh úp, đốt cháy đoàn thuyền tải lương thực của quân Nguyên Mông. Cửa hang ở lưng chừng vách núi, bên trong là những trụ đá lởm chởm với nhiều hình dạng; vách hang thẳng đứng vun vút, bên trong hang tối mờ, sâu thẳm để rồi trong khoảng tối đó, du khách bất ngờ bước qua khoảng sáng hiếm hoi từ những giếng trời ẩn hiện trên trần động. Ngoài hai hang động trên, du khách còn tham quan các hang động đẹp và quyến rũ khác như: động Sửng Sốt, hang Trinh Nữ, động Tam Cung...
Các tàu buồm trên Vịnh Hạ Long cũng là nơi gắn liền với những trang sử của dân tộc Việt Nam với những địa danh nổi tiếng như Vân Đồn - nơi có thương cảng cổ sầm uất vào thế kỷ 12; Bài Thơ lịch sử; cách đó không xa là sông Bạch Đằng - chứng tích của hai trận thuỷ chiến lẫy lừng trong lịch sử chống giặc ngoại xâm. Hạ Long còn là một trong những cái nôi của con người với nền văn hoá Hạ Long thuộc thời Hậu đồ đá mới tại những địa danh khảo cổ học nổi tiếng như Đồng Mang, Xích Thổ, Soi Nhụ, Thoi Giếng... Hạ Long cũng là nơi tập trung đa dạng sinh học cao với những hệ sinh thái điển hình như hệ sinh thái rừng ngập mặn, hệ sinh thái rạn san hô, hệ sinh thái tùng áng, hệ sinh thái rừng cây nhiệt đới... Với hàng ngàn loài động thực vật vô cùng phong phú, đa dạng như tôm, cá, mực... Có những loài đặc biệt quý hiếm chỉ có ở nơi đây.
Với những giá trị đặc biệt như vậy, ngày 17 tháng 12 năm 1994, trong phiên họp lần thứ 18 của Hội đồng Di sản Thế giới thuộc UNESCO tổ chức tại Thái Lan, Vịnh Hạ Long chính thức được công nhận là Di sản Thiên nhiên thế giới. Năm 2000, Vịnh Hạ Long được UNESCO công nhận lần thứ hai Di Sản thế giới bởi giá trị địa chất, địa mạo. Điều đó đã khẳng định giá trị ngoại hạng mang tính toàn cầu của Vịnh Hạ Long...
